Warunki bytowe Romów w Ochotnicy Górnej

Raport Rzecznika Praw Obywatelskich z wizytacji osiedli romskich w 2014 r.

W  Ochotnicy Górnej Romowie zamieszkują w jednym wielorodzinnym bloku, wybudowanym przez Gminę m.in. ze środków Programu na rzecz społeczności romskiej i oddanym do użytku w 2007 r., oraz w kilku niewielkich, parterowych lub jednopiętrowych domach.

Część starej zabudowy do końca 2013 r. miała zostać wyburzona, a osoby w niej zamieszkujące miały przenieść się do bloku. Obecnie, z uwagi na brak mieszkań, realizacja tego planu wydaje się niemożliwa. Gmina planuje jednak zaadaptować na potrzeby mieszkaniowe strych w budynku wielorodzinnym. Jak wynika z zapewnień Wójta Gminy, stosowne prace przeprowadzone zostaną w 2014 r., o ile Gmina pozyska na ten cel środki z nowego Programu na rzecz społeczności romskiej w Polsce na lata 2014–2020.

Warunki panujące w bloku wielorodzinnym uznać należy za bardzo dobre. Lokale mieszkalne w  bloku są przestronne, w  każdym jest kuchnia i  osobny węzeł sanitarny. O wiele niższy standard prezentują pozostałe budynki na terenie osiedla. Poza jednym budynkiem murowanym, obłożonym sidingiem, wszystkie budynki wykonane zostały z elementów drewnianych niskiej jakości (desek, płyt itp.). Budynek murowany, jakkolwiek jest w lepszym stanie niż budynki drewniane, kryty jest płytami z eternitu, co, biorąc pod uwagę sposób jego utrzymywania, stwarzać może zagrożenie dla zdrowia mieszkańców. Problem ten poruszony został w wystąpieniu skierowanym przez Rzecznika Praw Obywatelskich do Wójta Gminy. Wójt nie podzielił jednak obaw mieszkańców twierdząc, że eternit na dachu budynku nie jest naruszony, wobec czego jego bezpłatna wymiana nie jest obecnie uzasadniona.

W latach 2011–2013 Gmina Ochotnica Dolna otrzymała z programu na rzecz społeczności romskiej w Polsce 695 000 zł (przy wnioskach opiewających na ponad 1 500 000 zł.). Pozyskane środki przeznaczono na budowę wspomnianego wyżej domu wielorodzinnego oraz wykonanie kładki pieszo – jezdnej, łączącej osiedle z drogą publiczną. Osiedle ma dostęp do sieci wodociągowej i  kanalizacyjnej. Doprowadzono także instalację elektryczną. Budynki ogrzewane są za pomocą węgla lub drewna (w bloku wielorodzinnym działa kotłownia, obsługiwana przez jednego z mieszkańców).

Zagrożeniem dla mieszkańców jest osuwisko znajdujące się bezpośrednio przy „starszej” części osiedla. Zdarzało się już, że kamienie spadające ze skarpy uszkadzały budynki. Romowie zgłaszali ten problem Gminie, jednak, jak dotąd, skarpa nie została zabezpieczona. W kierowanej do Rzecznika korespondencji Wójt stwierdził jednak, że prawidłowe zabezpieczenie osuwiska możliwe będzie dopiero po rozbiórce starych budynków przylegających do skarpy.

W Ochotnicy część budynków posadowiona została bez wymaganych prawem pozwoleń, na terenie nie należącym do Romów. W tym przypadku problem dotyczy skupiska kilku budynków drewnianych, zamieszkiwanych obecnie przez dwie rodziny (ok. 10 osób). Warto przy tym zaznaczyć, że przed 2007 r., kiedy to oddano do użytkowania budynek wielorodzinny, samowoli było znacznie więcej. Budowle te były jednak rozbierane przez samych Romów, w miarę, jak przeprowadzali się oni do mieszkań w bloku wielorodzinnym. Jak już wspomniano, w ten sam sposób, do końca 2013 roku miały zostać zlikwidowane istniejące samowole. Ponieważ nie jest jednak możliwe zapewnienie mieszkań wszystkim osobom zamieszkującym w  tych samowolach, mało prawdopodobne jest, aby doszło do rozbiórki we wskazanym terminie.

Źródło: Katarzyna Łakoma, Marcin Sośniak, Łukasz Kosiedowski, Kamila Gasiuk-Pihowicz, „Działania Rzecznika Praw Obywatelskich na rzecz mniejszości romskiej w województwie małopolskim. Raport z wizytacji osiedli romskich”, Warszawa 2014, s. 24-31.