„Posiady z rzemiosłem” – Święto Syćkik Pięknych Gaździn

Stanisław Łukaszczyk Cibiorz – twórca ludowy z Białego Dunajca gościem nowotarskiego oddziału Związku Podhalan

Na zaproszenie prezesa Związku Podhalan oddział w Nowym Targu Wojciecha Gronia w dniu święta syćkik pięknych gaździn odbyło się spotkanie ze Stanisławem Łukaszczykiem Cibiorzem – twórcą ludowy z Białego Dunajca.

Oczywistym jest, iż męska część zarządu nowotarskiego Związku Podhalan nie bez powodu wybrała dzień 8 marca na posiady – jakżeby inaczej – dzień kobiet, by przypodobać się gaździnom obdarowując Je różami  w dniu ich święta. Na spotkaniu zaprezentowano fragmenty góralskiej mody co  w szczególności przypadło do gustu paniom, ale i panowie znaleźli coś dla siebie. Artysta ludowy przedstawił najpiękniejszą sztukę tworzenia z materiałów rzeczy niezwykłych pod względem misterności wykonania, służących mieszkańcom gór do ozdoby, ale też mających wykorzystanie praktyczne w życiu codziennym, mianowicie pasów góralskich rozmaitych kształtów i wzorów, kierpcy i toreb.

Stanisław Łukaszczyk był przewodnikiem po rzemiośle, pokazał słuchaczom jak wygląda tradycyjny góralski strój oraz jak powstają jego poszczególne części. Tradycyjnym surowcem służącym do wyrobu kierpców i pasów – nieodłącznych części pasterskiego stroju – była naturalnie skóra. Kierpce powstają z jednego jej kawałka, który po zeszyciu jest na mokro odpowiednio kształtowany a następnie wyklepywany na specjalnym kopycie. Jednak obuwie nabiera idealnego kształtu dopiero podczas chodzenia, kiedy to dopasowuje się do kształtu stopy.

Inną specjalnością górali są szerokie skórzane pasy, których tworzenie może trwać nawet tydzień. Do ich wyrobu używa się jednego fragmentu skóry bardzo wysokiej jakości, w której rzeźbi się wzory oraz zdobi odlewanymi z metalu zapięciami. Tak przygotowany pas służył pierwotnie bacom jako ochrona przeciw wilkom, później pełnił jednak tylko funkcję paradną oraz prozaicznie praktyczną – na obwodzie posiadał bowiem kieszeń, w której góral chował wszystko co dla niego ważne – pieniądze, noże i tabakę. Nie zabrakło też tradycyjnych spinek do koszul, które można było zobaczyć. Jak dodał Stanisław Cibiorz – są one swoistym spadkiem po Gotach i plemionach celtyckich, występowały głównie wśród pasterzy i służyły do spinania koszul ale także jako amulety.

Op. Przemek Zachura – Sekretarz Związku Podhalan oddział w Nowym Targu.
Zdj. Zbigniew Krauzowicz.