„Pasterskie Zadęcie”

Dziewięcioro artystów ludowych zagrało na pasterskich instrumentach i zaśpiewało – tak we wtorek 16 października 2018 r. w Nowym Sączu na dziedzińcu MCK SOKÓŁ zainaugurowany został IV Kongresu Kultury Regionów, w którym uczestniczy kilkuset regionalistów, znawców, miłośników i twórców kultury, artystów i naukowców, kierowników zespołów folklorystycznych z całej Polski, dziennikarzy.

W programie tego spotkania znajdują się dyskusje, warsztaty i koncerty. Organizatorem Kongresu jest Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu, współorganizatorem – Narodowy Instytut Dziedzictwa, przy wsparciu Województwa Małopolskiego.

 

Wydarzenie otworzyło „Pasterskie Zadęcie” – wspólny występ wirtuozów gry na instrumentach pasterskich. Na trombicie, fujarkach, rogach, drumli i skrzypcach zagrała (i zaśpiewała też) grupa górali reprezentujących różne regiony etnograficzne: Józef Broda i jego córka Katarzyna Broda-Firla (Górale Śląscy), Przemysław Ficek i Marcin Blachura (Górale Żywieccy), Artur MajerczakAndrzej Budz (Górale Pienińscy), Krzysztof Trebunia-TutkaBartłomiej Koszarek (Górale Podhalańscy) oraz Słowak Michał Smetanka. To już taka tradycja. W roku 2017 był to popis heligonistów, w 2016 – dudziarzy, a w 2015 – mistrzów gry na trombicie.
Oficjalnego otwarcia IV KKR dokonał dyrektor Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu Antoni Malczak: – Jednym z głównych zadań Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ jest ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Tutaj na południu Polski ta ochrona była już uświadamiana ponad 100 lat temu. To przecież Władysław Orkan w swoich słynnych „Wskazaniach dla synów Podhala” pisał o swojszczyźnie. 80 lat temu zaś przy okazji organizacji Zjazdu Górskiego, zwanego też Świętem Gór, powstała Komisja Swojszczyzny, której zadaniem była właśnie ochrona tradycyjnej kultury. Sekretarzem tej komisji był wybitny później naukowiec, etnograf, a wielki przyjaciel naszej instytucji prof. Roman Reinfuss. Widzicie tu Państwo dziś wystawę fotografii z tych zjazdów. Myślę, że nasz kongres jest kontynuacją tych przedwojennych spotkań.
Serdeczne słowa powitania skierowali do uczestników konferencji członek Zarządu Województwa Małopolskiego Leszek Zegzda oraz dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa Bartosz Skaldawski.
Wykład inauguracyjny wygłosił Dagoberto Valdés Hernández z Kuby. W pięknych słowach wspominał Jana Pawła II, który 40 lat temu został „pierwszym gazdą” w Kościele katolickim. – To polski papież był i jest moim przewodnikiem w życiu – podkreślił gość z „gorącej wyspy”, który sporo czasu poświęcił uwodzeniu… kłamstwem, czego doświadcza w swojej ojczyźnie. Na drugim biegunie postawił uwodzenie… prawdą, wartościami, które tkwią w chrześcijańskiej wierze.
Skoro Polska potrafiła wyjść z komunizmu, odrzucić kłamstwo – to i Kuba to uczyni – podkreślił Dagoberto Valdés Hernández.
Chwilę później z refleksyjnym słowem wystąpiła Wanda Łomnicka-Dulak. Piwniczańska poetka i znawczyni kultury „Czarnych Górali” ze wzruszeniem wspominała swoich bliskich, ludzi, którzy „już się minęli”, a w jej życiu odegrali ogromną rolę, zaszczepili w niej miłość do „małej ojczyzny”, do mamusinej chaty, do gwary, do tradycyjnych wartości.
Jej wypowiedź był świetnym wprowadzeniem do widowiska pt. „Zalubienie”, lirycznej, muzycznej i bardzo plastycznej opowieści o spotkaniu dziewczyny i chłopaka, o poznaniu, polubieniu, o miłości i o życiu. Spektakl przygotowała Małgorzata Broda, dyrektor Instytutu Europa Karpat, reżyserka, scenarzystka i narratorka. Świetnie wkomponowała odtwarzane z taśmy fragmenty wypowiedzi ks. prof. Józefa Tischnera. A wszystko to wtopione zostało w czar wycinanek ukraińskiej artystki Darii Alyoshkiny, utkane z muzyki i pieśni słowackich, góralskich, lachowskich i… kaszubskich, w wykonaniu twórców kultury ludowej z różnych stron nie tylko naszego kraju.
Wykonawcy: Katarzyna Broda-Firla (Górale Śląscy), Daria Alyoshkina (Ukraina), Sylwia Kalinowska, Ludowa Kapela Stanislava Baláža (Słowacja), Michal Smetanka (Słowacja), Kapela Modraki (Parchowo, Kaszuby), Bartłomiej Koszarek, Krzysztof Trebunia-Tutka, Jakub Gąsienica-Giewont (Górale Podhalańscy), Podegrodzcy Chłopcy (Lachy Sądeckie), Michał Pastuch (Ukraina – Szczurowa), Piotr Maślanka (Górale Piwniczańscy), Krzysztof Ryndak (Krakowiacy Wschodni. Otfinów).
Podczas uroczystości w sali im. Lucjana Lipińskiego uhonorowani zostali ludzie zasłużeni dla kultury narodowej i regionalnej („Dziedzictwo: Siewcy, Orędownicy, Kreatorzy”):
NAGRODA IM. PROF. ROMANA REINFUSSA: Maria Magdalena Kroh, Barbara Paluchowa, Andrzej Słonina, wyróżnienia: Mariusz Zieliński, Teodor Gocz – pośmiertnie (kandydat zmarł w czerwcu 2018).
KRZYŻ MAŁOPOLSKI: Urszula Gieroń, Piotr Majerczyk, Jakub Dominik Rusiecki.
POLONIA MINOR: Marian Wójtowicz.
HONOROWA ODZNAKA ZASŁUŻONY dla KULTURY POLSKIEJ: Roman Guzik, Eugeniusz Karkoszka, Lucyna Kmak, Robert Kowalczyk,Teresa Lisak, Joanna Liszka, Roman Liszka,
Antoni Plechta – Utalentowany muzyk, nauczyciel, animator kultury, instruktor muzyczny oraz dokumentalista folkloru. Długoletni i obecny kierownik muzyczny oraz założyciel kapeli zespołu regionalnego MAŁE ŁĄCKO z Łącka. Absolwent Liceum Muzycznego w Krakowie oraz Uniwersytetu Śląskiego, filia w Cieszynie, tutaj zdobył kwalifikacje pedagoga muzyki. Już jako dziecko przygrywał w kapeli MAŁE ŁĄCKO, do której później powrócił już jako wykształcony nauczyciel. Pracował jako instruktor w Ognisku Muzycznym w Łącku, Powiatowym Młodzieżowym Domu Kultury w St. Sączu,  był także kapelmistrzem łąckiej orkiestry dętej. W Szkole Podstawowej w Maszkowicach i Łącku był nauczycielem muzyki skąd w 2007 r. przeszedł na emeryturę. Od kilkudziesięciu lat Pan Antoni niestrudzenie zabiega o to, by upowszechniać kulturę muzyczną regionu, a co najważniejsze przekazywać jej najcenniejsze wartości młodemu pokoleniu. Jako mistrz ludowego muzykowania wykształcił metodą beznutową kilkudziesięciu muzyków. W środowisku jest autorytetem w swojej dziedzinie, konsultuje, doradza, animuje. Poczynił wiele starań w dziedzinie dokumentacji rodzimego folkloru muzycznego. Z jego dorobku do dziś korzystają uczniowie, studenci, nauczyciele, instruktorzy i regionaliści. Nieprzerwanie od roku 1976 realizuje swoje muzyczne pasje jako skrzypek w ludowej kapeli przy zespole regionalnym GÓRALE ŁĄCCY. Odznaczony między innymi Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz Honorową Odznaką Zasłużony dla Ziemi Sądeckiej. 
, Stanisław Wolański – Muzyk i instrumentalista ludowy, instruktor tańca, ikona regionalizmu Ziemi Łąckiej. Członek kapeli góralskiej przy zespole GÓRALE ŁĄCCY z dwudziestoletnim stażem. W tym samym zespole przez 33 lata był tancerzem,  pełnił w nim też funkcję instruktora tańca oraz kierownika. Zespół pod jego opieką zdobywał prestiżowe nagrody na konkursach folklorystycznych i był zaliczany do czołówki działających na południu Polski amatorskich grup folklorystycznych . Pan Stanisław opracował kilka scenariuszy widowisk folklorystycznych a także programów tanecznych dla zespołu, ocalił od zapomnienia i wprowadził do repertuaru kilka zapomnianych tańców, które zespół wykonuje do dziś. Swoje muzyczne pasje realizował grając w miejscowej orkiestrze dętej a w Ognisku Muzycznym w Łącku przez kilka lat udzielał lekcji gry na instrumentach. Społecznik i aktywny działacz regionalny, od 2005 roku do chwili obecnej jest Wiceprezesem Zarządu Związku Podhalan, Oddział w Łącku. Udziela się organizując coroczne Zoduski Muzykanckie oraz spotkania opłatkowe. Jako członek grupy redakcyjnej publikowanych przez Oddział wydawnictw, opracował śpiewnik pieśni regionalnych, pastorałek a także scenariusz przedstawienia regionalnego „Coby godka i śpiywka z nomi pozostała”. Za swoją pracę na rzecz kultury góralskiej wyróżniony został m. in. nagrodą indywidualną Ministra Kultury, nagrodą Wojewody Małopolskiego oraz Złotym Jabłkiem Sądeckim –  Nagrodą Starosty Nowosądeckiego.
Wieczorem w Karczmie nad Potokiem w Rytrze, przy Hotelu Perła Południa, goście zasiedli do biesiady pt. „Rod cie widzem”.
Przypomnijmy, że tematem IV Kongresu Kultury Regionów jest szczególny rodzaj relacji, której coraz bardziej brakuje we współczesnym świecie, choć pozornie mamy jej w nadmiarze:UWODZENIE – chcemy zaproponować pogłębioną refleksję nad filozoficznym, a przede wszystkim kulturowym znaczeniem tego pojęcia. Ten niezwykły zjazd miłośników kultury regionalnej potrwa do czwartku 19 października. Poszczególne wydarzenia odbywać się będą w Nowym Sączu (MCK SOKÓŁ), w Rytrze (Perła Południa) i w kilku miejscowościach Sądecczyzny (warsztaty).
Wśród zaproszonych gości są m.in.: prof. dr hab. Józef Kąś, dr hab. Anna Mlekodaj, prof. dr. hab.Halina Karaś, ks. prof. dr hab. Michał Drożdż, Bartłomiej Koszarek, Krzysztof Trebunia-Tutka, dr hab. Tomasz Nowak, ks. Mieczysław Puzewicz, Weronika Grozdew-Kołacińska, dr hab. Kazimierz Sikora, Wanda Łomnicka-Dulak, dr Stanisława Trebunia-Staszel, prof. dr hab. Jan Święch, dr hab. Maria Pomianowska, Marianna Jara, Michał Smetanka, Daria Alyoshkina, Stanislav Baláž, Karolina Kowalczyk, Michał Malinowski, Joanna Szroeder.
Dodatkową atrakcję dla gości stanowi wystawa pt. „Bobowska korona klockowa”, której kuratorką jest Marta Smólczyńska. Prezentowanew Galerii SOKÓŁ eksponaty i archiwalne fotografie pochodzą ze zbiorów Centrum Kultury i Promocji Gminy Bobowa w Bobowej, Stowarzyszenia Twórczości Regionalnej w Bobowej oraz prywatnych kolekcji koronczarek. Całość, zaaranżowana przez znakomitą koronczarkę Ewę Szpilę, tworzy niecodzienny dialog między tradycją a współczesnością, dla którego doskonałym towarzystwem jest  fotogaleria – uchwycone w kadrze koronczarki w trakcie tworzenia, ich portrety oraz zdjęcia archiwalne.
Strona Kongresu Kultury Regionów: www.kultura-regionow.pl
fot. Piotr Droździk


19 kwietnia 2024
17 kwietnia 2024
15 kwietnia 2024

ARCHIWUM

  • kwiecień 2024
  • marzec 2024
  • luty 2024
  • styczeń 2024
  • grudzień 2023
  • październik 2023
  • wrzesień 2023
  • sierpień 2023
  • lipiec 2023
  • czerwiec 2023
  • maj 2023
  • kwiecień 2023
  • marzec 2023
  • luty 2023
  • styczeń 2023
  • listopad 2022
  • październik 2022
  • wrzesień 2022
  • sierpień 2022
  • lipiec 2022
  • czerwiec 2022
  • maj 2022
  • kwiecień 2022
  • marzec 2022
  • luty 2022
  • styczeń 2022
  • grudzień 2021
  • listopad 2021
  • październik 2021
  • wrzesień 2021
  • sierpień 2021
  • lipiec 2021
  • czerwiec 2021
  • maj 2021
  • kwiecień 2021
  • marzec 2021
  • luty 2021
  • styczeń 2021
  • grudzień 2020
  • październik 2020
  • sierpień 2020
  • lipiec 2020
  • czerwiec 2020
  • maj 2020
  • kwiecień 2020
  • marzec 2020
  • luty 2020
  • styczeń 2020
  • grudzień 2019
  • listopad 2019
  • październik 2019
  • wrzesień 2019
  • sierpień 2019
  • lipiec 2019
  • czerwiec 2019
  • maj 2019
  • kwiecień 2019
  • marzec 2019
  • luty 2019
  • styczeń 2019
  • grudzień 2018
  • listopad 2018
  • październik 2018
  • wrzesień 2018
  • sierpień 2018
  • lipiec 2018
  • czerwiec 2018
  • maj 2018
  • kwiecień 2018
  • marzec 2018
  • luty 2018
  • styczeń 2018
  • grudzień 2017
  • listopad 2017
  • październik 2017
  • wrzesień 2017
  • sierpień 2017
  • lipiec 2017
  • czerwiec 2017
  • maj 2017
  • kwiecień 2017
  • marzec 2017
  • luty 2017
  • styczeń 2017
  • grudzień 2016
  • listopad 2016
  • październik 2016
  • wrzesień 2016
  • sierpień 2016
  • lipiec 2016
  • czerwiec 2016
  • maj 2016
  • kwiecień 2016
  • marzec 2016
  • luty 2016
  • styczeń 2016
  • grudzień 2015
  • listopad 2015
  • październik 2015
  • wrzesień 2015
  • sierpień 2015
  • lipiec 2015
  • czerwiec 2015
  • maj 2015
  • kwiecień 2015
  • marzec 2015
  • luty 2015
  • styczeń 2015
  • grudzień 2014
  • listopad 2014
  • październik 2014